پیشینه تاریخی روستای اخلمد

از هزارها سال پیش آثاری دیده می‌شود که نشان از قدمت اخلمد دارد. یکی از این نشانه ها این است که اطراف این آبادی دامنه کوه باروهایی قطور و برج‌هایی عظیم است که بی‌شک هزارها سال قبل ساخته شده است. این باروها و حصارها که در بخش شرقی و جنوبی روستا مانده است در حدود ۲ کیلومتراز کف رودخانه و بخش های مسکونی فاصله و ارتفاع دارد و اینگونه به نظر می رسد که در زمان ساخت آنها، کف رودخانه بالا بوده است، در غیر این صورت امکان پذیر نیست که چنین قلعه‌های عظیمی در دامن کوه با آب رودخانه با وضع فعلی ساخته شده باشند، علاوه بر معروف بودن سیب در این روستا، کوه‌های اخلمد هم به دلیل ارتفاع و شمایل خاص و زیبایی فوق‌العاده هر سال سنگ‌نوردان، کوه‌نوردان و مسافران زیادی را میزبان است. جنس کوه‌های اخلمد آهکی است که باعث پیدایش حفره‌های ژرف مدور در زیر این آبشار شده است. این دره شامل دیواره‌های صخره‌ای با ارتفاع حدود ۲۰۰-۳۰۰ متر است که یکی از بزرگ‌ترین مناطق برای تفریح  و ورزش سنگ‌نوردی است و دارای چندین آبشار است که ۴ تای آن‌ها دائمی و مابقی فصلی است. آبشار اصلی اخلمد دارای ۴۰ متر ارتفاع است.

آبشار و مناظر طبیعی و زیبای روستای اخلمد

این منطقه با سنگ‌های سفید آهکی و در قالب کوه و تپه دیوارکشی شده که برخی از آنها غریب ۱۰۰ متر و بلکه بیشترارتفاع دارند. این کوه ها در فصل بهار با گیاه‌های سبز زینت یافته و در موقع بارش باران از دامنه آن‌ها آبشارهای زیادی به ارتفاع ۱۰۰ متر و بیشتر و کمتر ایجاد می گردد که منظره ای بی نظیر را شکل می دهد، علاوه بر آن باغ های این روستا که در دو طرف رودخانه و بر دامنه کوه واقع است زیبایی آن را دو چندان می کند. و در جای جای این مناظر دیدنی مردم خانه بنا کرده‌اند که در لابلای درختان و کوه ها واقع شده که بسیاری از آن ها در بین درختان پنهان شده است. آبشار اخملد که بسیار معروف است در ۲ کیلومتری روستای قدیمی اخلمد جریان دارد که در اطراف آن هوای پاکیزه و ییلاقی‌ و انواع درخت های میوه‌ گیلاس و سیب به چشم می خورد.

رودخانه، و چشمه آب‌های معروف اخلمد

رودخانه اخلمد از محلی به نام پیش باغ و شیر مرغ سرچشمه می گیرد ومسیری را از پیچ‌وخم دره‌های کوه منیجه طی می کند تا نهایتا به دره اخلومد می‌ریزد. آب این رودخانه، در فصل بهار بسیار زیاد است، سال‌هایی که بارش برف و باران کمتر باشد، در فصل تابستان و پاییز، و زمستان کمتر می شود و با وجود این رودخانه باغات زیادی احداث شده و امور کشاورزی به انجام می‌رسد.

همچنین چشمه آب‌های معروف روستای اخلمد از نظر موقعیت و شهرت‌ عبارت است از : چشمه دیزبار، چشمه دراجی، چشمه خواهش، چشمه سربرج، چشمه غسل خانه، چشمه پونه‌زار، چشمه حاتم، چشمه حصار، چشمه سلیمه، چشمه دنبه، چشمه بلبل و…

جاهای دیدنی روستای اخلمد

در روستای اخلمد جاذبه‌های طبیعی متنوعی قرار گرفته‌اند که توجه گردشگران علاقه‌مند به طبیعت گردی را به سوی خود جلب می‌کنند. جاهای دیدنی این روستا را آبشار، غار، دره و چشمه‌های طبیعی تشکیل می‌دهند و برخی جاذبه‌های تاریخی نیز در فاصله کوتاهی از روستای اخلمد قرار دارند. دیدنی های روستای اخلمد این منطقه را به بهشتی برای طبیعت گردان تبدیل کرده‌اند. در ادامه به معرفی معروف‌ترین جاهای دیدنی روستای اخلمد می‌پردازیم.

دره اجنه

دره اجنه از معروف‌ترین جاذبه‌های طبیعی روستای اخلمد است که با نام دره اخلمد نیز شناخته می‌شود. این دره با دیدنیهای برجسته طبیعی میان دامنه‌های کوهستان بینالود خودنمایی می‌کند. آب و هوای مناسب و جریان مداوم آب در دره اجنه سبب پیدایش پوشش متراکم جنگلی و رشد درختان سیب و گردو در این دره شده‌اند. برخی آبشارهای این منطقه فصلی و برخی دیگر دائمی هستند و در طول سال به‌خصوص فصل‌های بهار و تابستان مسافران زیادی را به سوی خود جلب می‌کنند.

برخی دلیل نامگذاری این دره را اعتقادات خرافی می‌دانند که نسل به نسل میان بومیان گشته است؛ اما در واقع به‌دلیل مسیر تاریک و پرپیچ‌وخم با پوشش انبوه گیاهان در این منطقه نام دره اجنه را برای آن انتخاب کرده‌اند. سراسر دره اخلمد را صخره‌های آهکی، جریان آب رودخانه‌ها و چشمه‌ها و آبشارهای زیبا پوشانده‌اند.

از معروف‌ترین چشمه‌های دره اجنه می‌توان به چشمه‌های شیر مرغ، سلطان بازه، بزدان، سرحصار، آقا کریم، دیزبار، دراجی، خواهش، سربرج، غسل خانه، پونه‌زار، حاتم، سلیمه، دنبه، بلبل و سنگ سوراخ اشاره کرد.

گیاهان دارویی مانند خاکشیر، خارشتر، شیرین بیان و گیاه شور دامنه‌های دره اخلمد را پوشانده‌اند و درختان و بوته‌های وحشی در این دره در فصل بهار زیبایی دوچندان به آن می‌بخشند. تنوع گونه‌های جانوری در دره اجنه نیز شامل قوچ، میش، روباه، گرگ و کفتار می‌شود. پرندگانی مانند قرقاول، شاهین و کبوتر بر فراز آسمان دره اخلمد پرواز می‌کنند؛ البته جانوران دره اجنه در نزدیکی خانه‌های روستایی و محل اتراق گردشگران تردد نمی‌کنند.

برای بازدید از دره اخلمد باید لباس راحت و کفش مناسب بپوشید. مسیر دسترسی به جاذبه‌های طبیعی در این دره بسیار پرپیچ‌وخم است و برای آن باید آمادگی بدنی مناسب داشته باشید. بازدید از این منطقه برای سالمندان، کودکان و افراد با ناتوانایی‌های محدود نیز مناسب نیست. برای ورود به دره اجنه باید به سه کیلومتری روستای اخلمد بروید و سپس با پای پیاده به این دره وارد شوید.

آبشار اخلمد

آبشار اخلمد از زیباترین جاذبه‌های روستای اخلمد و دره اجنه به شمار می‌رود که سبب جذب بیشترین گردشگر به سوی این منطقه در طول سال است. آبشار اخلمد در واقع از مجموع چندین آبشار مختلف تشکیل می‌شود که دو تا از این آبشارها در فاصله کوتاهی از یکدیگر قرار گرفته‌اند و در حدود ۸۰ متر ارتفاع دارند. طنین صدای این آبشارها میان طبیعت چشم‌نواز دره اخلمد به‌خصوص در زمان سرسبزی و شکوفایی گیاهان این منطقه در بهار، گردشگران را غرق در لذت می‌کند.

هفت آبشار در دره اخلمد قرار دارند که برای بازدید از آن‌ها باید از میان زیباترین چشم‌اندازهای طبیعی و صخره‌های تودرتو عبور کنید؛ به همین دلیل طبیعت‌گردی اطراف این آبشارها برای همه ساده نیست. چهار آبشار در این دره تماشایی دائمی هستند و در طول زمستان یخ می‌زنند. سه آبشار دیگر به‌صورت فصلی در این دره جریان دارند و از نخستین روزهای بهار در دره اخلمد جاری می‌شوند.

منشا آبشارهای اخلمد از رودخانه دائمی و چشمه‌های جوشان در کوهسارهای اطراف روستای اخلمد است. دو آبشار اصلی که بیشترین ارتفاع را دارند، در انتهای مسیر رودخانه اخلمد قرار گرفته‌اند. آبشاری کوچک‌تر با ارتفاع در حدود ۲۳ متر در مسیر دسترسی به آبشارهای بلند به چشم می‌خورد. دو آبشار دیگر نیز در ارتفاعات مشرف به آبشارهای اصلی قرار دارند و برای بازدید از آن‌ها باید صخره‌نوردی کنید.

برای بازدید از آبشارهای اخلمد باید در مسیر رودخانه تا حدود دو کیلومتر پیش بروید. ساختار آهکی صخره‌های اطراف این آبشارها سبب ایجاد حوضچه‌های عمیق زیر آن‌ها شده است. آب آبشارهای اخلمد در طول مسیر ریزش از کوه مانند مه در هوا پخش می‌شوند و منظره‌ای زیبا به وجود می‌آورند. دمای آب این آبشارها بسیار پایین است و به همین دلیل در اطراف آن‌ها احسای سرما خواهید کرد. صخره‌های اطراف آبشارهای اخلمد را خزه‌های سبز پوشانده‌اند. از فضای میان این دو آبشار با نام «تخت شاه عباس» یاد می‌کنند. بازدید از این آبشارهای زیبا میان طبیعت بکر، از بهترین بخش‌های سفر شما به روستای اخلمد خواهد بود.

غار اخلمد

غار اخلمد از جاذبه‌های طبیعی دره اجنه در فاصله کوتاهی از روستای اخلمد است. طول این غار به حدود ۳۶ متر و عرض آن به حدود ۹ متر می‌رسد. به‌دلیل دهانه باریک غار اخلمد ورود به آن برای برخی گردشگران مشکل است و باید با خزیدن به آن وارد شوید. اگر به بازدید از جاذبه‌های طبیعی بکر علاقه دارید، در سفر به روستای اخلمد زمانی را به بازدید از این غار اختصاص دهید؛ اما به خاطر داشته باشید همراهی یک راهنمای آشنا به مسیر با شما و همراه داشتن وسایل ایمنی لازم در بازدید از این غار ضروری است.

معادن ارزشمند در منطقۀ اخلمد

روستای اخلمد در حوالی شهر مشهد از معادن آهک و سرب برخوردار است. کوه‌های سه‌گانه‌ای که اطراف درۀ اخلمد جای گرفته‌اند یا به عبارتی دیگر درۀ اخلمد را به وجود آورده‌اند به طور تمام و کمال از سنگ‌های آهکی تشکیل شده‌اند. به این ترتیب تمام این کوه‌ها و تمام این منطقۀ وسیع یک معدن وسیع و قابل توجه از سنگ آهک به شمار می‌رود. همین امر سبب شده است که در روستای اخلمد یک کورۀ آهک‌پزی بزرگ با ظرفیت بسیار مشغول به فعالیت باشد. همچنین علاوه بر سنگ آهک و استفاده‌های بسیاری که از آن می‌شود سنگ سرب نیز در این منطقه به وفور یافت می‌شود. معادن سنگ سرب در روستای اخلمد تا سال ۱۳۴۳ فعال بودند و میزان قابل توجهی سنگ سرب از این معادن استخراج می‌شد. اما از سال ۱۳۴۳ این روند از جریان بازایستاد.

پوشش گیاهی در دره و روستای اخلمد

پوشش گیاهی در دره و روستای اخلمد در حوالی شهر مشهد نه تنها زیبا هستند و طراوت می‌بخشند و حیات را به ارمغان می‌آورند بلکه گیاهانی مغذی و حتی دارویی نیز به شمار می‌روند. به عبارتی دیگر در این درۀ سبز و خرم فقط زیبایی و شکوه طبیعت را نخواهید دید بلکه منبعی عظیم از گیاهانی را خواهید دید که در سفره‌های هر روزۀ ما نقش پررنگی بازی می‌کنند. برخی از این گیاهان خوشمزه و البته مفید که در درۀ اخلمد به صورت خودروو رویش پیدا می‌کنند عبارتند از: قارچ، زیره، پونه، بیوک، کاکاتو، و سکنگور. از میان این موارد قارچ و زیره محصولاتی هستند که به دست اهالی ساکن در این منطقه به فروش می‌رسند. بنابراین در سیر و سیاحت خود به این درۀ شگرف می‌توانید از این قارچ‌ها و زیره‌های مرغوب به راحتی خریداری کنید اما اگر دوست داشتید از سایر این محصولات نیز بهره‌مند شوید لازم است آستین‌ها را بالا بزنید و خودتان سرگرم چیدن برگ‌های لطیف آن‌ها شوید. علاوه بر گیاهانی که در سفره‌های غذا می‌نشینند و طعم و رنگ و مزۀ دلبرانه‌ای به غذاهای نگارنگ ایرانی می‌بخشند برخی از گیاهان روییده در این منطقه از منظر دارویی و حتی برای استفاده در صنایع مهم شمرده می‌شوند و ارزشمند هستند برخی از این گیاهان مفید از جنبۀ دارویی و صنعتی عبارتند از: پرسیاوشان، گلپر، گل بابونه، کاسنی، زرشک کوهی، تمشک، شاه تره، پونه کبود، خاکشیر، بابیرم، کنوچه، دمگاوی، بیرم نخودی، هواچوبه، چوبک، سریش، کتیرا، و باریجه یا قسنی.

شاید جالب باشد بدانید که در این منطقه گنجی عظیم و شگرف وجود دارد که عدۀ قابل ملاحظه‌ای از افراد توانسته‌اند به آن دست پیدا کنند و از این راه به ثروت کلانی دست یابند. این گنج عظیم و شگرف کتیرا و باریجه هستند. در واقع کتیرا و باریجه دو نوع از گیاهان زنجی هستند. کتیرا از گیاه گون و باریجه از گیاه بزگورک گرفته می‌شود. هر دو این شیره‌ها در بازار از قیمتی قابل توجه برخوردار هستند. اگر زمانی تمایل داشتید به دنبال گنج به این منطقه سفر کنید بهتر است فصل تابستان را برای این امر انتخاب کنید چون این گیاهان در فصل تابستان به اوج رشد خود می‌رسند و برای چیدن آماده هستند.

روستا و درۀ اخلمد بهشت نعمات بی‌پایان خداوندی

دیواره‌های صخره‌ای

دره اخلمد دارای دیواره‌های صخره‌ای با ارتفاع بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ متر می‌باشد که یکی از بهترین مکان‌ها برای صخره نوردان است. این صخره‌ها دارای پوشش گیاهی متراکم می‌باشند که رودخانه‌ای در میان آن‌ها جریان دارد.

اخلمد یکی از گردشگاه های طبیعی خراسان رضوی

منبع:https://www.eligasht.com